Pomiar połysku
Połysk stanowi wizualną cechę przedmiotu, widoczną podczas obserwacji jego powierzchni. Jest on tym lepiej dostrzegalny, im bardziej kierunkowo oświetlana jest badana powierzchnia. Powierzchnie gładkie i silnie spolerowane odbijają obrazy wyraziście. Światło padające jest bezpośrednio odbijane na powierzchni próbki, prawie w całości w głównym kierunku odbicia, zgodnie z zasadą równości kątów padania i odbicia promienia. Powierzchnie porowate odbijają światło w sposób rozproszony, we wszystkich kierunkach. Zdolność odwzorowania obrazu przez taką powierzchnię jest zdecydowanie ograniczona: obraz odbity przedmiotu jest rozmyty i zamglony. Im bardziej równomiernie rozpraszane jest światło na powierzchni, tym bardziej ograniczona jest bezpośrednia komponenta odbicia, a charakter powierzchni bardziej matowy.
Połyskomierz do pomiaru połysku
Zasada działania połyskomierza polega na pomiarze ukierunkowanych odbić. W tym celu mierzy się intensywność odbitego światła w wąskim zakresie kąta odbicia. Intensywność światła odbitego zależy od materiału i kąta padania światła. W przypadku niemetali (farby, lakiery, tworzywa sztuczne) intensywność światła odbitego rośnie wraz z kątem padania. Reszta światła wnika do materiału i ulega tam absorpcji lub rozproszonemu odbiciu, w zależności od barwy (koloru). W przypadku metali odbicie jest znacznie silniejsze i znacznie mniej zależne od kąta padania. Wyniki pomiarów połyskomierzem można odnieść do intensywności światła padającego i wyrazić w procentach (%). Przemysłowy pomiar połysku oraz konstrukcja połyskomierzy odnosi jednak ten wynik do ilości światła odbitego od szkła czarnego, polerowanego szklanego wzorca o zdefiniowanym współczynniku załamania światła. Dla tego wzorca wartość pomiarowa jest równa wartości odniesienia, która to odpowiada ok. 100 jednostkom połysku, tzw glosom.
W materiałach o wyższym współczynniku załamania, np. w folii, wartość pomiarowa może być znacznie wyższa niż 100 glosów. W materiałach przezroczystych wartość pomiarowa, na skutek wielokrotnych odbić, może być dodatkowo podwyższona. Na skutek silnego odbicia, w przypadku metali, wartości połysku mogą sięgać nawet 2000 glosów. Wówczas należy przeprowadzić pomiar połyskomierzem z odniesieniem do ilości światła padającego i wyrazić wynik w %.
Aby uzyskać porównywalne wyniki pomiarów, stosuje się połyskomierze o znormalizowanych międzynarodowo parametrach i odpowiednie procedury pomiarowe. Na wartość stopnia połysku szczególnie mocno wpływa kąt padania promienia oświetlającego. Aby można było dobrze zdefiniować połysk – od wysokiego do matu – wprowadzono 3 geometrie normatywne, równoznaczne trzem zakresom pomiarowym:
Stopień połysku |
Odczyt w geometrii 60° |
Należy mierzyć |
średni |
10 do 70 |
geometrią 60° |
wysoki |
> 70 |
geometrią 20° |
mat |
< 10 |
geometrią 85° |
W zastosowaniach specjalnych używa się także przyrządów o geometrii 45° i 75°.
|
20° |
60° |
85° |
45° |
75° |
Zastosowanie |
lakier, tworzywa szt. itp. |
ceramika, folie |
papier, winyl |
Połysk |
wysoki |
średni |
mat |
|
|
ISO 2813 |
X |
X |
X |
|
|
ASTM D 523 |
X |
X |
X |
|
|
ASTM D 2457 |
X |
X |
|
X |
X |
DIN 67530 |
X |
X |
X |
|
|
JIS Z 8741 |
X |
X |
X |
X |
X |
ASTM C 346 |
|
|
|
X |
|
Tappi T 480 |
|
|
|
|
X |
Metal polerowany |
ISO 7668 |
X |
X |
X |
X |
|
Przyrządy te stanowią przemysłowy standard w skali światowej w pomiarze połysku!