Badanie struktury

Podstawy teoretyczne i zasady pomiaru struktury powierzchni. Skale i parametry informujące o strukturze.

Pliki i zdjęcia

Skórka pomarańczowa

Ostateczny wygląd oraz widoczność struktur na powłoce zależą od wielkości tych struktur, odległości obserwatora oraz zdolności powłoki do odwzorowywania obrazów.

Wielkość struktur
Powierzchnie o różnej wielkości struktur są wyraźnie różnie postrzegane przez obserwatora.

Pofalowanie (waviness) powłoki lakierowej (np. powłoki samochodowej) to fale o długości w przybliżeniu od 0.1 do 30 mm. Zjawisko to jest często oceniane wizualnie i określane jako stopień zmarszczenia lub tekstura. Skórka pomarańczowa jest zauważalna na powierzchniach o wysokim połysku jako falisty wzór składający się z jaśniejszych i ciemniejszych elementów. Światło odbijane jest pod różnym kątem, zależnie od nachylenia elementu powierzchni, na który pada. Elementy postrzegane jako jaśniejsze odbijają światło w kierunku obserwatora.

Odległość obserwacji
Widoczność struktur jest zależna od odległości obserwacji. Im mniejsza odległość, tym mniejsze struktury będą widoczne. Struktury o wielkości 10-30 mm są widoczne z odległości ok. 3 m, natomiast struktury o wielkości 0.1-0.3 mm będą widoczne jedynie z małej odległości (dystans czytania i bliżej).

Rozdzielczość wzroku

Wielkość struktur postrzegana ze względu na rozdzielczość optyczną wzroku ludzkiego także zależy od odległości obserwacji. Bardzo małe struktury są poza przedziałem rozdzielczości ludzkiego oka i dlatego nie są już postrzegane jako jasne i ciemne miejsca, nawet z bliskiej odległości. Rezultatem tego jest redukcja jakości obrazowania (Image Forming Quality – IFQ). Z odległości 3 metrów struktury wielkości 1 – 3 mm nie są już widoczne gołym okiem jako pofalowanie powierzchni, lecz w dalszym ciągu wpływają na wygląd ostateczny powłoki.

Jakość obrazowania (IFQ)
Jakość obrazowania (Image Forming Quality – IFQ) rozumiana jest jako zdolność powierzchni do odwzorowywania obrazów. Mówiąc wprost, pokazuje jak dobrym zwierciadłem jest dana powłoka. Im większy kontrast i ostrość obrazu odbitego, np. kontury jasnych i ciemnych linii, tym wyższa jest jakość obrazowania. Małe struktury rozmywają obraz odbity powodując, że krawędzie stają się niewyraźne i nieostre.

Jakość obrazowania z małej odległości: Wyrazistość obrazu (Distinctness of Image -DOI)
DOI można opisać takimi pojęciami jak przejrzystość, klarowność, ostrość (brilliance, sharpness, clarity). DOI jest zmniejszona przez bardzo małe struktury o wielkości bliskiej rozdzielczości oka ludzkiego (poniżej 0,3 mm).

Jakość obrazowania z dużej odległości: Wet Look (dosł. mokry wygląd)
Z odległości 3 m na jakość obrazowania głównie wpływają struktury o rozmiarach od 1-3 mm. Przy odpowiednich proporcjach tych struktur powstaje efekt znany jako Wet Look – powierzchnia wygląda jak zmoczona wodą.

Skaner wave-scan jako symulator postrzegania wizualnego
Pofalowanie:

Przyrząd typu wave-scan symuluje postrzeganie wizualne. Instrument ten skanuje optycznie promieniem laserowym pofalowanie powierzchni powłoki i podobnie jak nasze oczy, rejestruje ciemno-jasny wzór odbicia.
Laserowe źródło światła oświetla powierzchnię próbki pod kątem 60°, a detektor mierzy natężenie światła odbitego od powierzchni po przeciwnej stronie lasera. Urządzenie przesunięte tuż nad powierzchnią mierzy punkt po punkcie profil optyczny powierzchni wzdłuż pewnego znormalizowanego odcinka.

Wave-scan analizuje struktury zgodnie z ich wielkością. Sygnał mierzony przez detektor jest podzielony na kilka przedziałów za pomocą różnego rodzaju filtrów matematycznych, w celu zasymulowania rozdzielczości oka ludzkiego:

Wa 0.1-0.3 mm
Wb 0.3-1 mm
Wc 1-3 mm
Wd 3-10 mm
We 10-30 mm
SW 0.3-1.2 mm
LW 1.2-12 mm

Nieostrość (Dullness)
Struktury mniejsze niż 0.1 mm wpływają na wizualną percepcję. Dlatego wave-scan DOI mierzy za pomocą kamery CCD rozproszenie światła spowodowane przez struktury tej wielkości. Ten parametr określany jest jako nieostrość (dullness).

Rozkład struktur (Structure Spectrum)
Wartości nieostrości i pofalowania w przedziałach wielkości struktur od Wa do We tworzą rozkład struktur czyli tzw. spektrum strukturalne. Pozwala to na dokładną analizę pofalowania powierzchni oraz czynników, które na nie wpływają, zarówno zależnych od materiału jak i sposobu i warunków nakładania warstwy.

Skale wave-scan
Norma ASTM E340 opisuje związki różnych skal struktury i DOI stosowanych przez producentów samochodów z rozkładem (spektrum) struktur oraz parametrami SW i LW.